Lichttherapie bij volwassenen met verstandelijke beperking

Onderzoek naar effectiviteit van lichttherapie bij depressieve volwassenen met verstandelijke beperking

In het kort
Hoofdonderzoeker: Mevrouw dr. Heidi Hermans
Betrokken instelling: Erasmus MC
Startdatum: maart/april 2015
Einddatum: maart 2017
Aantal patiënten in onderzoek: maximaal 219

De vraagstelling van het onderzoek
Lichttherapie is in het algemeen een effectief interventiemiddel voor depressie. Er is echter nog weinig bekend over het effect van lichttherapie bij mensen met een verstandelijke beperking. De onderzoeksresultaten van het effect van lichttherapie op depressie in de algemene bevolking kunnen niet gegeneraliseerd worden naar volwassenen met een verstandelijke beperking. Allerlei omstandigheden zorgen namelijk voor een ander effect van de lichttherapie. Denk aan hersenbeschadigingen, aangeboren afwijkingen, syndromen, genetische afwijkingen en omgevingsvariabelen.

Het onderzoek
Zorgorganisaties Ipse de Bruggen, Abrona en Amarant Groep maken deel uit van het consortium ‘Gezond ouder worden met een verstandelijke beperking’ (GOUD). De deelnemers van dit onderzoek ontvangen zorg van één van deze drie zorgorganisaties.
Doelstellingen van het onderzoek zijn:
•    in kaart brengen wat het effect is van lichttherapie op depressie bij mensen met een lichte, matige of (zeer) ernstige verstandelijke beperking (IQ>70).
•    bestuderen of er een significant groter effect wordt gevonden wanneer lichttherapie wordt ingezet met lamp type 1 in vergelijking met lamp type 2.
•    onderzoeken of lichttherapie voor bepaalde personen binnen de doelgroep beter werkt dan voor anderen.
•    naast depressieve klachten wordt er ook gekeken naar het dag-nachtritme, de mate van stress en therapietrouw.
•    bestuderen of het eventueel gevonden effect van lichttherapie nog zichtbaar is na een periode van 4 weken.

Resultaat
De resultaten van de pilot waren positief*: bij zes van negen cliënten met een hoge score op de Subschaal Depressieve stemming, van de Angst Depressie En Stemming Schaal ADESS), daalde het aantal depressieve symptomen na de inzet van minimaal 10 dagen lichttherapie tot onder het afkappunt (score <14).  Om het effect van lichttherapie op depressieve klachten bij volwassenen met een verstandelijke beperking te onderzoeken is echter noodzakelijk om een gerandomiseerde studie met controlegroep (RCT) uit te voeren.
Wanneer lichttherapie effectief blijkt voor depressieve volwassenen met een verstandelijke beperking, dan kan deze behandeling geïmplementeerd worden naast de reguliere behandelmogelijkheden. Dit vergroot het huidige zeer beperkte behandelaanbod. Lichttherapie is eenvoudig toepasbaar en laat in de algemene bevolking nagenoeg geen bijwerkingen zien. Daarnaast is het vele malen goedkoper dan farmacologische behandeling. Ook werkt lichttherapie vaak al na een week, terwijl antidepressiva een langere werkingstijd hebben.

* Achtergrond en onderzoeksdesign van onderzoek naar niet-farmacologische behandeling van depressieve klachten bij volwassenen met een verstandelijke beperking, door Pauline Hamers, Dederieke Festen en Heidi Hermans in TAVG (Tijdschrift voor Artsen voor Verstandelijk Gehandicapten), Jaargang 35 – nr.4, December 2017