Behandeling PTSS bij verslaving – Onderzoek in de psychiatrie

Behandeling van PTSS bij patiënten met verslaving: een gerandomiseerd onderzoek naar de effectiviteit van diverse vormen en timing van behandeling

In het kort
Hoofdonderzoeker: Prof. Dr. A.R. Arntz
Betrokken instelling: Universiteit van Amsterdam, Jellinek kliniek
Startdatum onderzoek: 2019
Einddatum onderzoek: 2024
Aantal patiënten in onderzoek: 203

De vraagstelling van het onderzoek
Posttraumatische stress stoornis (PTSS) komt veel voor bij patiënten met een verslaving. Echter, PTSS behandelingen zijn bij deze groep suboptimaal, met kleine effectgroottes en hoge uitvalpercentages. Bovendien is er bij deze groep niet eerder onderzoek gedaan naar EMDR en Imagery Rescripting. In de klinische praktijk wordt vaak eerst een verslavingsbehandeling aangeboden en wordt met PTSS behandeling gewacht totdat de client abstinent is. Het is echter onduidelijk of dit wel nodig is en wat het beste moment is om PTSS te behandelen: tegelijkertijd met verslavingsbehandeling, of pas daarna?

In deze gerandomiseerde klinische trial wordt de effectiviteit onderzocht van drie PTSS behandelingen
(Prolonged Exposure, EMDR, en Imagery Rescripting) als toevoeging aan reguliere verslavingsbehandeling bij patiënten met PTSS en verslaving. Daarnaast wordt de effectiviteit vergeleken van parallelle en sequentiële behandeling van verslaving en PTSS. Ten slotte wordt de effectiviteit van de drie PTSS behandelingen met elkaar vergeleken.

Het onderzoek
In totaal hebben 209 patiënten deelgenomen aan het onderzoek. Daarvan kreeg 75% van de patiënten parallelle behandeling van PTSS en verslaving (33% Prolonged Exposure, 33% EMDR, 33% Imagery Rescripting), en 25% sequentiële behandeling van PTSS en verslaving (33% Prolonged Exposure, 33% EMDR, 33% Imagery Rescripting). Sequentiële behandeling hield in dat er 3 maanden na het starten van de verslavingsbehandeling werd gestart met PTSS-behandeling. Patiënten werden gevolgd voor een periode van 9 maanden, waarbij er elke 3 maanden een meting van klachten plaatsvond, middels een gestructureerd interview (CAPS-5) en vragenlijsten.

Onderzoeksresultaten
Voor alle actieve PTSS behandelingen (Prolonged Exposure, EMDR, en Imagery Rescripting) was het toevoegen van PTSS behandeling aan verslavingsbehandeling effectief in het verminderen van PTSS klachten. We vonden geen significant verschil in effectiviteit tussen parallelle en sequentiële behandeling. Wel dalen de PTSS klachten bij de parallelle groep eerder en kwam naar voren dat 71.3% van de deelnemers een voorkeur had voor parallelle behandeling, terwijl 9.6% een voorkeur had voor sequentiële behandeling. Er werden geen onderlinge verschillen in effectiviteit gevonden tussen Prolonged Exposure, EMDR en Imagery Rescripting op PTSS klachten. Wel werd een significant verschil gevonden in uitval uit behandeling, waarbij de behandeluitval significant lager was in de Imagery Rescripting conditie in vergelijking met de Prolonged Exposure en EMDR conditie.

Implicaties
Onze bevindingen laten zien dat patiënten met PTSS en verslaving effectief behandeld kunnen worden; niet alleen met het eerder onderzochte Prolonged Exposure, maar ook middels EMDR en Imagery Rescripting. De voorkeur van de meeste patiënten is om de PTSS behandeling te volgen parallel aan de verslavingsbehandeling. Er is geen reden om met de PTSS behandeling te wachten tot na de verslavingsbehandeling.

English
Results
For all active PTSD treatments (PE, EMDR, and ImRs), adding PTSD treatment to SUD treatment was effective in reducing PTSD symptom severity at 3-month follow-up compared to SUD treatment only. We found no
significant difference between parallel and sequential treatment in effectiveness on PTSD symptom severity. However, in the parallel condition, symptoms decreased earlier, and 71.3% of the participants preferred
parallel treatment, while 9.6% preferred sequential treatment. No significant differences were found
between the active PTSD treatments (PE, EMDR and ImRs) on PTSD symptom severity. However, we did find
a significant difference in treatment dropout: participants in the ImRs-condition showed significantly less dropout compared to participants in the EMDR and PE condition.

Implication
These results indicate that PTSD can effectively be treated in patients with co-occurring SUD; not only with the previously studied Prolonged Exposure, but also with EMDR and Imagery Rescripting. Most patients prefer parallel treatment. It is not necessary to wait with PTSD treatment until after SUD treatment.