Leidt succes tot succes?

Mixed-methods onderzoek naar de bestendigheid van veerkracht bij ouderen

In het kort
Hoofdonderzoeker: dr. Almar Kok
Betrokken instelling: Amsterdam UMC, locatie VUmc, Afdeling Psychiatrie
Startdatum onderzoek: 1 april 2021
Einddatum onderzoek: 31 december 2022
Aantal patiënten in onderzoek: 1387 (kwantitatief onderzoek), maximaal 25 (kwalitatief onderzoek)

De vraagstelling van het onderzoek
In de eerdere studie Veerkracht na depressie bij ouderen hebben de onderzoekers kwalitatief onderzoek gedaan bij ouderen die onverwacht snel, goed en blijvend herstelden van een depressieve periode. Hierin identificeerden zij beschermende factoren die deze ouderen vanuit hun eigen beleving veerkracht hebben gegeven. Zij leidden hieruit een aantal aanbevelingen af voor (terugval)preventie en behandeling van stoornissen zoals depressie. Een belangrijke vraag die buiten het bestek van deze lopende studie valt maar algemeen speelt in het veld, is hoe blijvend en universeel veerkracht is. Wat als een onverwachte, nieuwe stressvolle situatie zich voordoet die in potentie een nieuwe depressieve periode uitlokt en bestaande beschermende factoren onder druk zet? Hoe gaan de ouderen die eerder veerkrachtig waren om met deze nieuwe situatie? Is veerkracht bestendig? Deze vragen willen de onderzoekers met dit nieuwe project beantwoorden. Zij stellen daarbij de coronacrisis centraal als ‘nieuwe situatie’ die de eerder getoonde veerkracht mogelijk onder druk zet. De onderzoeksvragen zijn: Is eerder succesvol herstel van depressie voorspellend voor een verminderde impact van de coronacrisis op mentale gezondheid bij ouderen? En welke individuele en sociale hulpbronnen dragen hieraan bij?

Het onderzoek
De empirische aanpak is mixed methods, dat wil zeggen gebaseerd op gegevens die via verschillende onderzoeksmethoden verkregen zijn. De onderzoekers gebruiken bestaande grootschalige, longitudinale kwantitatieve data van de Nederlandse Studie naar Depressie en Angst (NESDA) en de Nederlandse Studie naar Depressie bij Ouderen (NESDO). Deze data zijn verzameld tussen 2004 en 2019 én herhaaldelijk tijdens de coronacrisis (totaal 1387 respondenten). Daarnaast benutten de onderzoekers kwalitatieve data die in de lopende veerkrachtstudie zijn verzameld in diepte-interviews (n=25). Ze vullen deze aan met kwalitatieve follow-up interviews gericht op de coronacrisis bij dezelfde deelnemers (n=20).

Verwachte output
De onderzoekers publiceren twee empirische wetenschappelijke artikelen (één kwantitatief en één mixed methods). Daarnaast presenteren zij de resultaten in een toegankelijk geschreven rapport met aanbevelingen voor behandeling en preventie. In dat rapport staan vragen centraal als: Welke veerkrachtfactoren zijn overdraagbaar vanuit de context van psychopathologie naar de context van externe, langdurige stressoren? Hoe uiten deze factoren zich in de beleving van patiënten zelf? Wat kunnen behandelaars verwachten over de toekomst als ze zien dat een patiënt veerkrachtig is in de specifieke situatie waarin deze hulp zocht?