Verbeteren van cognitie bij ernstige psychische aandoeningen

Verbeteren van dagelijks functioneren door verbeteren van cognitie bij ernstige psychische aandoeningen: Cognitieve Remediatie Training in combinatie met transcranial Direct Current Stimulation, een pilotstudie 

In het kort
Hoofdonderzoeker: Dr. Lisette van der Meer
Betrokken instelling: Rob Giel Research Center, UMC Groningen
Startdatum onderzoek: september 2019
Einddatum onderzoek: augustus 2021
Aantal patiënten in onderzoek: 26

De vraagstelling van het onderzoek
1,3 % van de Nederlandse populatie heeft een ernstig psychische aandoening, zoals schizofrenie, bipolaire stoornis of depressie. Van deze groep heeft 7 % een langdurige intensieve psychiatrische behandeling nodig en ondersteuning in een klinische setting of beschut wonen. De ziekte is vaak chronisch en wordt gekenmerkt door onvolledig herstel. De patiënten kampen met bijwerkingen van medicijnen, lichamelijke gezondheidsproblemen, psychosociale problemen en minder goed cognitief functioneren. Dit belemmert hen in het dagelijks functioneren en ze blijven afhankelijk van professionele zorg.

Het onderzoek
In deze studie wordt een programma voor Cognitieve Remediatie Training genaamd CIRCuiTS (Computerised Interactive Remediation of Cognition), gecombineerd met een hersenstimulatietechniek (transcraniële gelijkstroomstimulatie; afgekort tDCS). Onderzocht wordt of deze combinatie leidt tot een verbeterd cognitief functioneren, met als gevolg een beter dagelijks functioneren. Het ontwerp voor deze pilotstudie is een gerandomiseerde gecontroleerde test. De deelnemers worden willekeurig toegewezen aan twee groepen: 1) CIRCuiTS gecombineerd met niet-actieve tDCS of 2) CIRCuiTS gecombineerd met actieve tDCS.

CIRCuiTS richt zich op het verbeteren van aandacht, geheugen en planning die zijn vormgegeven in een digitaal ‘dorp’. Door op verschillende manieren te trainen en te oefenen in het digitale dorp en het dagelijks leven, worden nieuw geleerde vaardigheden ook werkelijk in het dagelijks leven toegepast.
TDCS is een hersenstimulatietechniek die twee elektroden gebruikt om een ​​kleine elektrische stroom toe te dienen aan een netwerk van neuronen, waardoor neuronen minder sterk hoeven te vuren om dit netwerk te activeren. Door actieve tDCS toe te passen wanneer iemand zich bezighoudt met cognitieve taken van CIRCuiTS, wordt verwacht dat de plasticiteit van de neurale netwerken zal toenemen, wat resulteert in sterkere verbeteringen in cognitieve functioneren.

Resultaten
Deze studie heeft aangetoond dat de combinatie van cognitieve remediatie met CIRCuiTS en tDCS voor mensen met een ernstige psychische aandoening die in een klinisch setting of beschut wonen haalbaar en aanvaardbaar is. Uit interviews met de deelnemers bleek dat cliënten de training goed vol konden houden, leuk vinden om te doen. Verder rapporteerden deelnemers en hun persoonlijke begeleiders verbeteringen in het dagelijks functioneren, zoals weer boodschappen kunnen doen zonder dingen te vergeten en betere planning waardoor huishoudelijke taken zelfstandiger lukten dan ervoor.

De verwachting is dat de deelnemers zullen verbeteren in cognitief en dagelijks functioneren na een training met CIRCuiTS, en dat de verbetering sterker zal zijn bij de training waarbij CIRCuiTS wordt gecombineerd met actieve tDCS, dan bij deelnemers die CIRCuiTS krijgen in combinatie met niet-actieve tDCS.