Interpersoonlijke Sociaal Psychiatrische Begeleiding

Een onderzoek naar de effectiviteit van een gestructureerde ambulante begeleiding voor patiënten met een niet-psychotische stoornis in de langdurige zorg

In het kort
Hoofdonderzoekers: Mark van Veen, MSc, Bauke Koekkoek, lector HAN
Betrokken instellingen: Hogeschool Arnhem en Nijmegen, lectoraat Sociale en Maatschappelijke aspecten van Psychiatrische zorg Riagg Zuid, GGZ, Pro Persona, Altrecht
Startdatum: september 2015
Einddatum: maart 2019
Aantal patiënten in onderzoek: 92 patiënten

De vraagstelling van het onderzoek
Ongeveer 100.000 patiënten met niet-psychotische, chronische psychiatrische problematiek ontvangen in Nederland langdurige zorg. Deze zorg wordt vaak ‘steunend en structurerend contact’ genoemd, maar is in feite weinig methodisch en doelgericht. De begeleidingsmethode ISPB (Interpersoonlijke Sociaal Psychiatrische Begeleiding) is ontwikkeld voor mensen met ernstige en langdurige psychiatrische problematiek die langdurig en intensief ambulante zorg gebruiken zonder positief resultaat. ISPB helpt patiënten om meer actief betrokken te raken bij hun behandelproces en ondersteunt professionals bij het behouden van hun integriteit. Dit onderzoek heeft als doel te onderzoeken wat de effectiviteit is van ISPB vergeleken met de gebruikelijke zorg.

Het onderzoek
Aan het onderzoek namen drie GGZ-instellingen deel en in totaal 92 patiënten. Van de deelnemende hulpverleners ging de helft een jaar lang ISPB toepassen op bepaalde cliënten, terwijl de andere helft gebruikelijke zorg gaf aan hun patiënten. Via interviews en vragenlijsten werd informatie verkregen op vier meetmomenten: voor, tijdens en na de interventie en zes maanden later. In de periode 2013-2018 is het onderzoek uitgevoerd.

Resultaat
Het onderzoek is succesvol verlopen, met vijf Engelstalige artikelen en een prijs winnend artikel in een tijdschrift voor verpleegkundig experts als resultaat. Inmiddels wordt de ISPB-methodiek als trainingsprogramma aangeboden aan GGZ-instellingen. Er is ook een afgeslankte methodiek, Methodisch Samen Werken (MSW), die wordt aangeboden aan instellingen binnen een breed werkveld (ambulante woonvoorzieningen, psychiatrische instellingen en verslavingszorg).

De conclusie is dat ISPB Op een aantal punten effectiever is dan de gebruikelijke zorg. Cliënten ervaren een hogere kwaliteit van leven en de kwaliteit van hun sociale netwerk ging vooruit. Verpleegkundigen beoordelen hun cliënten als minder moeilijk en verwijzen hen naar minder intensieve zorg. Uit de pilotstudie in 2010 kwamen al positieve effecten van ISPB naar voren. De therapeutische relatie werd echter als minder sterk ervaren door de cliënten. Het recente onderzoek laat zien dat ISPB vooral invloed heeft op de taakgerichtheid en doelgerichtheid van de therapeutische relatie. De invloed op de kwaliteit van de persoonlijke band tussen de sociaal psychiatrisch verpleegkundige en de cliënt bleek er minder toe te doen. Vooral de gespreksstructurering, de samenwerking en de eigen regie van de cliënt spelen een rol. Of ISPB ook daadwerkelijk goedkoper is dan de gebruikelijke zorg, zal blijken uit kosteneffectiviteitsonderzoek in de loop van 2019.

English
The research was successful, resulting in five English-language articles and a prize-winning article in a journal for nursing experts. The ISPB methodology is now offered as a training program to mental health institutions. There is also a slimmed-down methodology, Methodical Working Together (MSW), which is offered to institutions within a broad field of work (outpatient residential facilities, psychiatric institutions and addiction care).

The conclusion is that ISPB is more effective than usual care on a number of points. Clients experience a higher quality of life and the quality of their social network improved. Nurses assess their clients as less difficult and refer them to less intensive care. The pilot study in 2010 already showed positive effects of ISPB. However, the therapeutic relationship was experienced as less strong by the clients. Recent research shows that ISPB mainly influences the task orientation and goal orientation of the therapeutic relationship. The influence on the quality of the personal bond between the social psychiatric nurse and the client appeared to be less important. In particular, conversation structuring, cooperation and the client’s own control play a role. Whether ISPB is actually cheaper than usual care will become apparent from cost-effectiveness research in the course of 2019.