Meten van behandelintegriteit binnen D*Phase psychotherapie-studie

Kortdurende psychodynamische psychotherapie versus cognitieve gedragstherapie voor depressie

In het kort
Hoofdonderzoeker: PhD. Maarten van Dijk, drs. Maartje Miggiels
Betrokken instelling: Dimence
Startdatum onderzoek: 2016
Einddatum onderzoek: verwacht voor eind 2023
Aantal patiënten in onderzoek: 308

De vraagstelling van het onderzoek
In de D*Phase-studie krijgen patiënten met een depressie een van twee psychotherapeutische interventies aangeboden: kortdurende psychodynamische steun-gevende psychotherapie (KPSP) of cognitieve gedragstherapie (CGT). Een van de belangrijkste vragen in het onderzoek is of het relatief nieuwe, maar veelbelovende  KPSP niet onderdoet voor CGT in de behandeling van depressie. Het onderzoek heeft een tweede fase voor patiënten die onvoldoende opknappen. De patiënt volgt dan nog een keer dezelfde therapie bij dezelfde therapeut, een andere therapie bij een andere therapeut of dezelfde therapie bij een andere therapeut. De onderzoekers hopen zo iets te kunnen zeggen over wat een goede strategie is voor vervolgbehandeling. Dat is nodig want hoewel behandelingen bij depressie zeker werkzaam zijn, knapt lang niet iedereen op. De vraagstellingen gaan in eerste instantie over het controleren of de onderzochte therapieën zijn uitgevoerd zoals bedoeld. De onderzoekers willen hiermee de invloed van kwaliteit van uitvoering (behandelintegriteit) van de therapie op het behandeleffect onderzoeken. Naast de effectiviteit van de behandelingen KPSP en CGT willen de onderzoekers dus onder andere onderzoeken of, als de therapie niet werkt, het zinvol is om van therapeut te wisselen. De D*Phase studie is een grote studie waarin ook nog plek is voor andere belangrijke onderzoeksvragen. Een van de grote vragen is bijvoorbeeld of het te voorspellen is voor wie welke behandeling het beste werkt, zodat in de toekomst toewijzing aan een bepaalde behandeling mogelijk is.

Het onderzoek
Het D*Phase-onderzoek is een ambitieus project en uniek in zijn soort. De onderzoekers  verwachten uiterlijk eind 2023 308 proefpersonen te hebben geïncludeerd. Dimence voert het onderzoek uit in nauwe samenwerking met VU Amsterdam en de UU. Er werken 2 promovendi, 14 GZ-psychologen in opleiding tot klinisch psycholoog en bijna 40 therapeuten die zijn opgeleid in beide therapiecondities aan mee. Twee beoordelaars zullen van de helft van de trajecten per behandelfase twee opnames van de behandelsessies scoren op behandelintegriteit.

Verwachte output
De onderzoekers willen allereerst de behandelintegriteit (kwaliteit van uitvoering) ten aanzien van de uitgevoerde behandelingen, zo nauwkeurig mogelijk vaststellen. Alleen dan kunnen betrouwbare en valide uitspraken worden gedaan over behandeleffecten. De rijkdom aan gegevens die de onderzoekers verkrijgen, biedt een unieke kans om een aantal onderzoeksvragen te bestuderen die kunnen bijdragen aan het verbeteren van het effect van psychotherapie bij depressie. Dat is belangrijk want hoewel psychotherapie zeker werkzaam is, knapt niet iedereen voldoende op. Het gaat dan om hoe de kwaliteit van uitvoering van de behandeling precies invloed heeft op het behandeleffect. Deze kennis kan helpen om beter te begrijpen waar op ingezet moet worden om het effect van psychotherapie (bij depressie) te verbeteren. De onderzoekers verwachten na het studieprotocol (publicatie is reeds algemeen beschikbaar), begin 2023 de eerste artikelen over het onderzoek gepubliceerd te hebben.