KINGS: innovatieve traumabehandeling

Onderzoek naar de effectiviteit van een innovatieve traumabehandeling voor getraumatiseerde kinderen en ouders in multi-probleem situaties

In het kort
Hoofdonderzoeker: Prof. dr. Annemiek Harder
Betrokken instellingen: Erasmus Universiteit Rotterdam i.s.m. Rijksuniversiteit Groningen
Startdatum onderzoek: 1 april 2019
Einddatum onderzoek: 1 april 2023
Aantal patiënten in onderzoek: 40 gezinnen 

De vraagstelling van het onderzoek
Bijna 119.000 kinderen, meer dat 3 procent van alle jongeren in de leeftijd van 0 tot 18 jaar in Nederland, wordt blootgesteld aan kindermishandeling. Soms hebben gezinnen te maken met meerdere problemen zoals opvoedingsproblemen, financiële schulden, slechte huisvesting, psychische problemen, ziekte en handicap. Kinderen in deze gezinnen kunnen een complex trauma oplopen en gedragsproblemen ontwikkelen. Maar ook de ouders raken getraumatiseerd. KINGS richt zich op de intensieve behandeling van zowel de ouders, het kind als ouder-kind interacties. Dit project onderzoekt of het KINGS behandelprogramma effectief is.

Het onderzoek
Gezinnen met langdurige en meervoudige problemen, waarbij sprake is van ingrijpende (jeugd)ervaringen – zoals huiselijk geweld, misbruik of verwaarlozing – hebben vaak al veel hulpverlening gehad, zonder blijvend resultaat. Kinderen én ouders kampen met ernstige traumaklachten, maar traditionele behandelingen richten zich meestal op één gezinslid tegelijk, waardoor dynamieken binnen het gezin onvoldoende worden aangepakt. In gezinsgerichte of systemische benaderingen ontbreekt het juist vaak aan gespecialiseerde traumazorg. Hierdoor blijven gezinsproblemen in stand, en wordt in ernstige gevallen uithuisplaatsing van het kind overwogen.

Het KINGS-programma (Kind IN Gezond Systeem) is een intensieve gezinsbehandeling die traumaproblematiek en gezinsdynamiek tegelijkertijd aanpakt. Ouders en kinderen wonen tijdelijk samen in een huisje op het terrein van wat vroeger een residentiële locatie voor kindgroepen was. In een veilige, gestructureerde omgeving werken gezinnen aan traumaverwerking, opvoedvaardigheden en betere ouder-kindrelaties. Het programma duurt gemiddeld acht weken en bestaat uit drie fasen: (1) uitleg over trauma en het aanleren van vaardigheden, (2) intensieve traumatherapie, en (3) integratie en voorkomen van terugval.

In dit project is onderzocht wat KINGS inhoudt, voor wie het bedoeld is en wat het oplevert. In een internationale vergelijking is bekeken hoe KINGS zich verhoudt tot andere behandelvormen die gezinnen samen behandelen op een andere plek dan thuis. Daaruit blijkt dat veel van deze programma’s vergelijkbare doelen nastreven – zoals het doorbreken van intergenerationele problematiek, het waarborgen van de veiligheid van het kind, en het versterken van de ouder-kindrelatie – maar dat KINGS zich onderscheidt door zijn kortdurende, intensieve en traumagerichte aanpak. Vervolgens is in kaart gebracht wat voor gezinnen naar KINGS komen. Deze gezinnen kampen met problemen op meerdere niveaus: van individuele gezinsleden (bijv. gedrags- en emotionele problemen, traumaklachten) tot gezinsdynamieken (bijv. opvoedingsproblemen, veel conflicten), en bredere contextuele factoren zoals een beperkt sociaal netwerk en uitdagingen in het vinden van passende hulp. Ook is onderzocht welke behandeltechnieken worden ingezet. Naast traumaverwerking, gezinsgesprekken en opvoedondersteuning, is er veel aandacht voor samen oefenen en het opbouwen van een veilige samenwerkingsrelatie tussen gezin en behandelaren. De effectiviteit van KINGS is op twee manieren onderzocht. In een intensief onderzoek bij 15 gezinnen werd wekelijks gemeten hoe het met ouders en kinderen ging vlak vóór, tijdens en na de behandeling. De meeste gezinnen boekten vooruitgang, maar de veranderingen liepen niet altijd op dezelfde manier. Sommige gezinnen verbeterden geleidelijk, in andere gezinnen verergerde de problematiek eerst, om vervolgens alsnog te verbeteren. In een tweede studie zijn 68 gezinnen tot zes maanden na KINGS gevolgd. Daaruit blijkt dat ouders en kinderen significant minder last hadden van trauma, psychosociale problemen en stress, en dat opvoedsituaties verbeterden. Tegelijkertijd zagen we dat de stress thuis en gezinsproblemen op langere termijn deels weer toenamen.

Concluderend is KINGS een hoopvolle aanpak voor gezinnen die elders zijn vastgelopen. Door trauma centraal te stellen én de gezinsrelaties te versterken, draagt het programma bij aan herstel. Tegelijkertijd benadrukken de bevindingen het belang van blijvende steun en passende vervolgtrajecten, zodat het herstel duurzaam kan zijn.

English
Families facing long-term and multiple problems – shaped by profound (childhood) experiences such as domestic violence, abuse or neglect – have typically received extensive care without lasting results. Children and parents struggle with severe trauma symptoms, yet traditional treatments tend to focus on a single family member (i.e., adults or children), leaving broader family dynamics unaddressed. Conversely, family-centered or systemic approaches often lack specialized trauma care. As a result, family problems persist, and in severe cases, out-of-home placement may be considered.

The KINGS program (Child IN Healthy System) is an intensive family treatment that addresses trauma problems and family dynamics simultaneously. Parents and children temporarily live together in a home on the grounds of what was once a residential facility for children. In a safe, structured environment, families work on trauma processing, parenting skills, and strengthening parent-child relationships. The program lasts an average of eight weeks and consists of three phases: (1) psycho-education and skill building, (2) intensive trauma therapy, and (3) integration and relapse prevention. This dissertation investigated who the KINGS program serves, how it is delivered, and what it achieves. An international comparison examined how KINGS relates to other programs in which families receive treatment together outside the home. While many of these programs pursue similar goals – such as breaking intergenerational cycles of family dysfunction, ensuring child safety, and strengthening parent-child relationships – KINGS stands out for its short-term, intensive, and trauma-focused approach. We then examined the characteristics of families entering KINGS. These families face problems at multiple levels: from individual problems (e.g., trauma symptoms, behavioral and emotional problems) and strained family dynamics (e.g., parenting problems, high conflict) to broader contextual factors such as limited social networks and difficulties accessing appropriate care. We also analyzed the therapeutic techniques used in KINGS. In addition to trauma processing, family conversations, and parenting support, the program emphasized joint practice and building a safe, collaborative relationship between families and professionals. The effectiveness of KINGS was examined in two studies. In an intensive single-case study of 15 families, we conducted weekly measurements shortly before, during, and after treatment. Most families showed progress, though the change trajectories varied: some improved steadily, while others initially deteriorated before improving. A second study followed 68 families for up to six months after KINGS. Findings showed significant reductions in child and parental trauma symptoms, child psychosocial problems, and parenting stress, along with improvements in family functioning. At the same time, we saw that parenting stress and family problems partially increased again after returning home.

In conclusion, KINGS is a promising approach for families who have not benefited from other interventions. By placing trauma at the center and strengthening family relationships, the program supports meaningful recovery. At the same time, our findings highlight the need for continued support and appropriate follow-up care to sustain positive outcomes.