Forensisch Netwerk Coaching – Onderzoek in de psychiatrie

Onderzoek naar de effectiviteit van sociale netwerkversterking bij forensisch psychiatrische patiënten

In het kort
Hoofdonderzoeker: L. Swinkels (PhD), Prof. dr. Arne Popma & Prof. dr. Jack Dekker
Betrokken instelling: VU-MC Amsterdam | Onderzoeksinstituut EMGO+
Startdatum: 2017
Einddatum: 2021

Samenvatting
Forensisch psychiatrische patiënten hebben vaak meervoudige en langdurende mentale problemen in combinatie met sociaaleconomische problemen die gerelateerd zijn aan crimineel gedrag. In de wetenschappelijke literatuur wordt een ondersteunend sociaal netwerk in verband gebracht met een betere mentale gezondheid en een afname van crimineel gedrag. Dit was de aanleiding voor het onderzoek naar de effectiviteit van een informele sociaal netwerk interventie, genaamd Forensisch Netwerk Coaching (FNC), als aanvulling op treatment as usual (TAU) bij forensisch psychiatrische patiënten. De FNC-interventie werd aangeboden door getrainde vrijwilligers – netwerkcoaches – en was gericht op de ontwikkeling van een ondersteunende relatie tussen patiënten en netwerkcoaches in de maatschappij. De verwachting was dat TAU+FNC in vergelijking met TAU de behandelresultaten, zoals het mentaal welbevinden, psychiatrisch functioneren en criminele recidive, zou verbeteren.

Een gerandomiseerde klinische trial (RCT) met twee parallelle groepen werd uitgevoerd in de forensisch ambulante zorg. Patiënten werden toegewezen aan TAU+FNC of TAU. Deelnemers in de FNC-interventie, werden gedurende 12 maanden gekoppeld aan een netwerkcoach. TAU bestond uit standaard forensische zorg zoals cognitieve gedragstherapie en/of Forensic Flexible Assertive Community Treatment. Follow-up metingen werden uitgevoerd 3, 6, 9, 12, en 18 maanden na baseline. De primaire uitkomst was het verschil tussen de groepen op mentaal welbevinden. Belangrijke secundaire uitkomsten waren het algemeen psychiatrisch functioneren, hospitalisatie, crimineel gedrag en het aantal detenties. Andere secundaire uitkomsten waren het sociaal netwerk, middelengebruik, kwaliteit van leven en zelfredzaamheid.

In totaal werden 106 deelnemers geïncludeerd, waarvan 102 deelnemers aan TAU+FNC of TAU zijn toegewezen na de baseline meting. De steekproef bestond voornamelijk uit mannen (88,2%) tussen 17 en 67 jaar met een gemiddelde leeftijd van 40,5 jaar. De meeste deelnemers werden gediagnosticeerd met meerdere stoornissen (90,2%) en kregen een verplichte forensisch ambulante behandeling (59,8%). Van belang is te vermelden dat een aanzienlijke groep FNC-deelnemers niet met de interventie is begonnen of zich niet volledig aan de interventie committeerde.

De resultaten toonden geen belangrijke verschillen tussen de groepen op het mentaal welbevinden. Daarentegen werden er wel significante verschillen gevonden op hospitalisatie en criminele recidive. Daarnaast zijn er aanwijzingen voor dosis-response effecten duidend op sterkere effecten bij FNC-deelnemers die volledig deelnamen aan de interventie. TAU-deelnemers werden 2,1 keer meer dagen opgenomen binnen 12 maanden en 4,1 keer meer dagen binnen 18 maanden vergeleken met FNC-deelnemers. Bovendien rapporteerden TAU-deelnemers 2,9 keer meer crimineel gedragingen gemiddeld genomen over tijd. Er waren geen belangrijke verschillen op andere uitkomsten. Uit exploratieve resultaten bleek dat geslacht, comorbiditeit en stoornissen in middelengebruik de behandelingseffecten modereerden.

Dit is de eerste RCT naar de effectiviteit van een additieve informele sociale netwerkinterventie bij forensisch psychiatrische patiënten. Hoewel er geen voordelen van FNC werden gevonden op mentaal welbevinden, zorgde FNC wel voor het verminderen hospitalisatie en criminele recidive, die als belangrijke behandeluitkomsten worden beschouwd. Concluderend kan de effectiviteit van forensische ambulante behandeling worden verbeterd door samen te werken met informele zorginitiatieven gericht op het verbeteren van sociale netwerken in de maatschappij. Toekomstig onderzoek is nodig om te bepalen welke specifieke patiënten baat hebben bij de interventie en hoe de interventie verder verbeterd kan worden.

English
Forensic psychiatric patients often have multiple and persistent mental and socio-environmental problems related to criminal behavior. A supportive social network is associated with increased mental health, wellbeing, and decreased criminal behavior. Therefore, the central aim of this research project was to examine the effectiveness of an informal social network intervention called Forensic Network Coaching (FNC) in addition to treatment as usual (TAU) versus TAU alone in forensic psychiatric outpatients. The FNC intervention was provided by trained volunteers – network coaches – and primarily focused on the development of a supportive relationship between patients and network coaches in the community. The expectation was that TAU+FNC would improve treatment outcomes, such as mental wellbeing, psychiatric functioning, and criminal recidivism, compared to TAU.

An RCT was conducted with two parallel groups in forensic psychiatric care, allocating eligible outpatients to either TAU+FNC or TAU alone. Participants receiving FNC were matched to a network coach over 12 months. TAU consisted of forensic care, such as cognitive behavioral therapy and/or forensic flexible assertive community treatment. Follow-up assessments were conducted at 3, 6, 9, 12, and 18 months after baseline. The primary outcome was the difference between groups on mental wellbeing. Key secondary outcomes included general psychiatric functioning, hospitalization, criminal behavior, and incarceration. Other secondary outcomes included social network, substance use, quality of life and self-sufficiency.

A total of 106 participants were included, of which 102 participants could be allocated to TAU+FNC or TAU after completion of the baseline assessment. The sample consisted of predominantly males (88.2%) between 17 and 67 years with a mean age of 40.5 years. Most participants were diagnosed with multiple disorders (90.2%) and received mandatory forensic psychiatric treatment (59.8%). Noteworthy, a substantial group of FNC participants failed to start with the intervention or failed to fully comply to the intervention.

The results showed no differential effects of TAU+FNC on mental wellbeing. However, significant benefits were found on hospitalization and criminal recidivism, with evidence of dose-response effects indicating stronger effects in FNC participants with high compliance levels. TAU participants were hospitalized 2.1 times more days within 12 months and 4.1 more days within 18 months than participants in the additive intervention. Furthermore, TAU participants reported 2.9 times more criminal behaviors on average over time. There were no important differences on other outcomes. Exploratory results showed that sex, comorbidity, and substance use disorders moderated the treatment effects.

This is the first RCT to examine the effectiveness of an additive informal social network intervention in forensic psychiatric outpatients. Although no benefits of FNC were found on mental wellbeing,