Prognostische test voor persoonlijkheidsstoornissen

Ontwikkeling en validering van een psychologische maat en afgeleide screener voor het inschatten van het risico op de ontwikkeling van persoonlijkheidsstoornissen op basis van de taxatie van ultra-high risicodomeinen

In het kort

Hoofdonderzoeker:                                 Joost Hutsebaut
Betrokken instelling:                              De Viersprong, Tilburg University, Universiteit Gent, Sterkhuis, Vigere
Startdatum onderzoek:                          2-12-2024
Einddatum onderzoek                           30-11-2029
Aantal patiënten in onderzoek:            325

De vraagstelling van het onderzoek
De duur dat een stoornis onbehandeld of inadequaat behandeld is, is één van de belangrijkste voorspellers van de prognose van een aandoening. Dat geldt vooral voor aandoeningen met een mogelijk levenslange impact, waarbij de timing van de interventie cruciaal is. Persoonlijkheidsstoornissen kunnen net als andere ernstige psychische stoornissen levenslange last geven. Dat geldt in het bijzonder voor de psychosociale problemen (baan, sociaal netwerk) die vaak gepaard gaan met persoonlijkheidsstoornissen en waarvan onderzoek laat zien dat ze lastig te behandelen zijn. Daarom is het belangrijk om te voorkomen dat persoonlijkheidsstoornissen zulke negatieve psychosociale gevolgen hebben door in een vroeg stadium gepast in te grijpen. Geïndiceerde preventie staat of valt dus met het vroegtijdig detecteren van kinderen en jongeren ‘at ultra high risk’. Voor persoonlijkheidsstoornissen bestaan geen valide taxatie instrumenten waarmee het risico op het ontwikkelen van een persoonlijkheidsstoornis kan worden ingeschat in een risicogroep, op basis waarvan vervolgens geïndiceerde en gedifferentieerde zorg/begeleiding zou kunnen worden ingezet. Met deze studie wordt nagegaan of het mogelijk is om een prognostische test voor persoonlijkheidsstoornissen te ontwikkelen. Dat doen we door bekende ultra-high risk factoren voor persoonlijkheidsstoornissen in kaart te brengen bij het begin van de puberteit: interpersoonlijk trauma, kwetsbaar persoonlijkheidsfunctioneren, kwetsbare opvoedingscontext en beginnende symptomen van een borderline persoonlijkheidsstoornis. Daarbij gaan we na aan de hand van deze factoren de latere ontwikkeling van persoonlijkheidsstoornissen kunnen voorspellen. Vervolgens wordt ook nagegaan of we op basis hiervan een screener kunnen ontwikkelen aan de hand van de meest voorspellende items.

Het onderzoek
Deze studie maakt gebruik van een prospectief, longitudinaal opzet waarbij vier vooraf geïdentificeerde UHR-criteria voor persoonlijkheidsstoornissen op baseline in kaart worden gebracht bij jonge pubers (11-14 jaar). Deelnemers zullen zowel in een normale als risicopopulatieworden gerekruteerd. Voor de risicosteekproef worden deelnemers geworven bij verschillende GGZ-instellingen in Nederland en België en bij de pleegzorgdiensten Sterkhuis en Vigere. Deze deelnemers worden geselecteerd omdat ze gedocumenteerde interpersoonlijke trauma’s hebben meegemaakt of omdat ze beginnende kenmerken van BPS vertonen. Om de UHR criteria in kaart te brengen maken we gebruik van verschillende instrumenten, methodes (vragenlijsten en interview) en informanten (kind en ouder). Deze adolescenten worden vervolgens 3 jaar gevolgd, met follow-up metingen na 1, 2 en 3 jaar om na te gaan welke adolescenten een persoonlijkheidsstoornis hebben ontwikkeld en welke adolescenten met een persoonlijkheidsstoornis ook sociaal en op school zijn uitgevallen. Daartoe zal in follow-up niet alleen worden nagegaan welke deelnemers een persoonlijkheidsstoornis hebben ontwikkeld, maar ook hoe goed ze functioneren op school en sociaal. De prognostische accuraatheid van de baseline test op basis van vier UHR-criteria ten aanzien van de ontwikkeling van een persoonlijkheidsstoornis drie jaar later (met/zonder sociale beperkingen/arrest) zal worden onderzocht.

Verwachte output
De resultaten van dit onderzoek kunnen meer inzicht geven in de voorspellende waarde van verschillende UHR criteria voor de ontwikkeling van persoonlijkheidsstoornissen. We streven zowel naar een korte en makkelijk af te nemen screener, waarmee een eerste indruk gekregen kan worden, als naar een meer omvattende prognostische test met een betere specificiteit. Het onderzoek gaat meer inzicht geven in de ontwikkeling van persoonlijkheidsstoornissen in een vroeg stadium en zal concrete handvatten geven om kinderen die een sterk verhoogd risico lopen te detecteren. Dat kan toelaten om deze kinderen tijdens de puberteit nauwgezet op te volgen en tijdig gepast te interveniëren, waardoor de impact van de persoonlijkheidsstoornis op de ontwikkeling beperkt kan blijven.

 

Dit onderzoek wordt uitgevoerd binnen de call Persoonlijkheidsstoornissen van de Stichting