Behandeleffecten bij kinderen en volwassenen met een licht verstandelijke beperking en PTSS-symptomen na stressvolle gebeurtenissen

Onderzoek naar de effectiviteit en haalbaarheid van EMDR-therapie voor de behandeling van PTSS-symptomen en co-morbide psychische klachten na stressvolle gebeurtenissen.

In het kort
Hoofdonderzoeker: Drs. Mariëlle Rouleaux onder begeleiding van Prof. dr. Robert Didden, Prof. dr. Ramón Lindauer, dr. Liesbeth Mevissen en dr. Nienke Peters-Scheffer.
Betrokken instelling: ’s Heeren Loo en Radboud Universiteit (Behavioural Science Institute).
Startdatum onderzoek: 01-01-2025
Einddatum onderzoek: 31-12-2026
Aantal patiënten in onderzoek: 13 tot 15 participanten

De vraagstelling van het onderzoek
Mensen met een (licht) verstandelijke beperking (L)VB) hebben een groter risico op een posttraumatische stressstoornis (PTSS) dan mensen zonder een (L)VB. Zij maken meer ingrijpende gebeurtenissen mee en zijn ontvankelijker voor de ontwrichtende effecten van deze gebeurtenissen. Uit onderzoek bij mensen zonder een VB blijkt dat stressvolle gebeurtenissen, d.w.z. gebeurtenissen die niet voldoen aan het A-criterium van PTSS in de DSM-5(TR) zoals pesten of het hebben van een ernstige ziekte, net zoveel PTSS-symptomen kunnen geven als traumatische gebeurtenissen (gebeurtenissen die wel voldoen aan het A-criterium zoals seksueel geweld). Daarnaast laat onderzoek zien dat PTSS-symptomen en co-morbide psychische problemen goed behandelbaar zijn met traumagerichte behandelingen zoals EMDR-therapie, ongeacht of deze het gevolg zijn van stressvolle of van traumatische gebeurtenissen. Voor mensen met een LVB is geen onderzoek bekend dat zich richt op traumagerichte behandelingen voor PTSS-symptomen en psychische problemen na stressvolle gebeurtenissen alhoewel ervaringen in de praktijk positief zijn. Voor mensen met een (L)VB kan het soms moeilijk zijn om emoties en mate van ervaren spanning tijdens een sessie EMDR-therapie te verwoorden. Biosensoren meten fysiologische stressindicatoren zoals hartslag, hartvariabiliteit en huidgeleiding en zouden mogelijk bruikbaar kunnen zijn om de mate van spanning en stress gedurende EMDR-therapie inzichtelijk te maken.

Dit onderzoek richt zich op jongeren (12-18 jaar) en volwassenen met een LVB of zwakbegaafdheid (ZB) die PTSS-symptomen en co-morbide psychische klachten hebben ontwikkeld na het meemaken van stressvolle gebeurtenissen.

Het onderzoek
Dit onderzoek bevat drie deelstudies:

1. Onderzoek naar het effect van EMDR-therapie op PTSS-symptomen en co-morbide psychische problemen na stressvolle levensgebeurtenissen.Aan de hand van een single case experimental design (SCED) zal het effect van EMDR-therapie op PTSS-symptomen en co-morbide klachten worden onderzocht bij 10 participanten met een LVB -ZB wanneer alleen de herinneringen aan de meest impactvolle stressvolle (niet A-criterium gebeurtenissen) worden behandeld.

2. Onderzoek naar de bruikbaarheid van biosensoren als indicator voor het spanningsverloop tijdens EMDR-therapiesessies en over EMDR-therapiesessies heen.Deze studie is een haalbaarheidsstudie waarvoor we 3 tot 5 participanten met een LVB of ZB includeren. Participanten dragen twee biosensoren (borstband en een pols of voetband) waarmee gedurende de EMDR-therapiesessies stressindicatoren worden gemeten en het spanningsverloop in kaart wordt gebracht. Daarnaast wordt de correlatie tussen de gerapporteerde spanning van de participant (SUD) tijdens de EMDR-therapiesessies en de fysiologische stressindicatoren geanalyseerd.

3. Onderzoek naar ervaringen van de participanten en iemand uit hun systeem zoals een familielid of begeleider met EMDR-therapie.Dit is een kwalitatieve studie waarin gebruik gemaakt van een semi-gestructureerd interview naar de ervaringen (helpende en negatieve aspecten) van de participanten met EMDR-therapie.

Verwachte output
De verwachting is dat EMDR-therapie effectief en haalbaar is voor het behandelen van PTSS-symptomen en co-morbide psychische klachten na het meemaken van stressvolle gebeurtenissen met als gevolg een afname van dagelijkse lijdenslast, dysfunctioneel gedrag, PTSS-symptomen en co-morbide klachten met daarnaast een toename van adaptief gedrag en een verbetering van kwaliteit van leven. Daarnaast verwachten we inzicht te krijgen in het verloop van fysiologische stress tijdens en over EMDR-therapiesessie heen. Hiermee krijgen we mogelijk een indicatie of het meten van fysiologische stress een aanvulling kan zijn op de zelf gerapporteerde spanning en symptomen. Tenslotte verwachten we meer inzicht in de impact en opbrengst van EMDR-therapie te krijgen door participanten te interviewen over hun ervaringen met EMDR-therapie. Dit kan vervolgens bijdragen aan het aanscherpen van de randvoorwaarden, indicaties en toepassing van EMDR-therapie voor deze doelgroep.