Voorspellen en signaleren terugval

Onderzoek naar effecten van afbouw van antidepressiva in herstelde depressieve patiënten

In het kort
Hoofdonderzoeker: Dr. N.M. Batelaan, psychiater
Betrokken instelling: Amsterdam UMC, Vrije Universiteit, afdeling psychiatrie
Startdatum onderzoek: 2018
Einddatum onderzoek: 2020
Aantal patiënten in onderzoek: 60

De vraagstelling van het onderzoek
Van patiënten die hersteld zijn van depressie en die antidepressiva afbouwen, krijgt 41 procent een terugval en 59 procent niet. Het is onbekend welke patiënt een terugval zal krijgen na afbouw van de medicatie en welke patiënt niet. Als voorafgaand aan afbouw kan worden voorspeld welke patiënt na afbouw een terugval zou krijgen en welke niet, kan de behandeling daarop worden aangepast. Dit zou onnodige terugval kunnen voorkomen evenals onnodig langdurig gebruik van antidepressiva.

Daarnaast kan het herkennen van een naderende terugval vroegtijdige behandeling mogelijk maken.  In deze studie wordt de voorspellende waarde onderzocht van een ‘Tryptofaan-Depletie-Test’ (TDT) op terugval binnen 6 maanden na afbouw van antidepressiva. Ook wordt onderzocht of de vroege signalen van een terugval kunnen worden herkend met behulp van ‘ecological sampling’ methodologie.

Het onderzoek
Volgens de WHO zal depressie in 2020 de tweede belangrijkste oorzaak zijn van de wereldwijde ziektelast. Om die last te verminderen, is preventie van terugval in depressie een belangrijke strategie. In Nederland gebruiken 1,1 miljoen mensen antidepressiva. Daarvan gebruikt 44 procent langdurig. Angst voor terugval speelt een belangrijke rol bij de beslissing om het medicijngebruik niet af te bouwen.

De neurotransmitter serotonine speelt een belangrijke rol in depressieve stoornissen. Zo is de werking van de meest gebruikte antidepressiva hierop gebaseerd. Tryptofaan is de voorloper van serotonine. Bij de Tryptofaan-Depletie-Test krijgt de patiënt een speciaal drankje wat de hoeveelheid tryptofaan, en daarmee de hoeveelheid serotonine, tijdelijk verlaagt. Met een Tryptofaan-Depletie-Test wordt het serotoninesysteem van de patiënt onderzocht. Door na de Tryptofaan-Depletie-Test diverse onderzoeken te doen (bloedonderzoek, computertaak en vragenlijsten) wordt onderzocht of dit het risico op terugval na afbouw van antidepressiva kan voorspellen.

Vroege signalen voor terugval worden onderzocht met ‘ecological sampling’ methodologie. Hierbij wordt herhaaldelijk gevraagd hoe het op dat moment met de patiënt gaat via een app op de smartphone. Dit geeft inzicht in de verandering en ontwikkeling van symptomen die kunnen duiden op een mogelijke terugval.

Verwachte output
Als de verkregen gegevens na de Tryptofaan-Depletie-Test adequaat zijn in het voorspellen van kwetsbaarheid voor terugval na afbouw van antidepressiva, dan kan dit zorgprofessionals en hun patiënten helpen bij de beslissing om door te gaan met antidepressiva of te stoppen. Dit voorkomt zowel onnodige terugval als onnodig lang gebruik van antidepressiva. Ook het vroegtijdig herkennen van een terugval voorkomt onnodig leed, aangezien met behandeling gestart kan worden voordat sprake is van een volledige terugval.

Beëindiging onderzoek
Helaas bleek het onderzoek niet te kunnen worden uitgevoerd doordat de aminozuren die nodig zijn voor de tryptofaandepletie, niet verkregen konden worden.